بلاکچین یا زنجیره بلوکی
بلاکچین یا زنجیره بلوکی
بلاکچین یا زنجیره بلوکی (Blockchain) یک فناوری مبتنی بر رمزنگاری است که اطلاعات را به صورت یک زنجیره از بلوکها ثبت میکند. هر بلوک در این زنجیره شامل اطلاعاتی است که به صورت دیجیتالی در آن ذخیره شده و به بلوکهای قبلی متصل است. اطلاعات در هر بلوک با استفاده از توابع رمزنگاری (مانند هشها) به صورت امن ذخیره میشوند.
برخی ویژگیهای کلیدی بلاکچین عبارتند از:
ضد تغییر: اطلاعات موجود در یک بلوک نمیتواند تغییر یابد. برای تغییر اطلاعات یک بلوک، نیاز به تغییر تمام بلوکهای بعدی و اعتبارسنجی مجدد آنها است.
ضد تقلب: بدون توافق تمامی شرکتکنندگان در شبکه، نمیتوان اطلاعات را تغییر داد یا جعل کرد.
توزیع شده: بلاکچین در تمام شبکهی مشارکتی موجود در آن توزیع میشود. هر شرکتکننده دارای یک نسخه از کل زنجیره است.
شفافیت: تمامی تراکنشها در شبکه به صورت عمومی در دسترس هستند.
سرعت و هزینه: عملیات انتقال و ثبت اطلاعات در بلاکچین ممکن است زمان بر باشد و هزینهبر باشد. این وابسته به نوع بلاکچین و الگوریتم مورد استفاده است.
بلاکچین اصلیترین فناوری پشت بیتکوین است، اما به عنوان یک زیرساخت تکنولوژیکی در حال حاضر در صنایع و کاربردهای مختلفی از جمله بانکداری، حقوقی، زنجیره تأمین، بهداشت، بازیهای رمزارزی و … به کار میرود.
مثالهای دیگری از بلاکچینها عبارتند از اتریوم (Ethereum)، ریپل (Ripple)، لایتکوین (Litecoin) و غیره.
انواع بلاکچین
بلاکچینها به دلایل مختلفی میتوانند متفاوت باشند و بر اساس این تفاوتها میتوانند به انواع مختلف تقسیم شوند. در زیر، برخی از انواع معروف بلاکچینها ذکر شدهاند:
بلاکچین عمومی (Public Blockchain):
– این نوع بلاکچین به صورت عمومی و باز برای همه قابل دسترس است.
– هر فرد میتواند شرکت کننده در شبکه باشد، اطلاعات را مشاهده و تراکنشها را انجام دهد.
– مثال: بیتکوین (Bitcoin).
بلاکچین خصوصی (Private Blockchain):
– در این نوع بلاکچین، دسترسی به شبکه توسط شرکتهای یا افراد خاص محدود میشود.
– حقوق دسترسی و کنترل بیشتری در دسترس شرکتها یا افراد مشخص است.
– معمولاً برای کاربردهای داخلی یا سازمانی استفاده میشوند.
بلاکچین همگانی (Consortium Blockchain):
– در این نوع، حق دسترسی به شبکه توسط یک گروه مشخص از سازمانها یا شرکتها کنترل میشود.
– تعداد معینی از شرکتها به عنوان گرهها (نودها) در شبکه شرکت میکنند.
– این نوع بلاکچین به عنوان یک پلتفرم مشترک بین موسسات استفاده میشود.
بلاکچین اجازهدهنده (Permissioned Blockchain):
– در این نوع بلاکچین، تنها افراد یا سازمانهایی که مجوز دسترسی دارند، میتوانند به شبکه متصل شوند.
– این نوع از بلاکچینها برای کاربردهایی که نیاز به کنترل دسترسی دقیق دارند، مناسب است.
بلاکچین چندلایه (Multi-Layer Blockchain):
– این نوع بلاکچین دارای بیش از یک لایه است که به عنوان لایههای مختلف شناخته میشوند و هرکدام وظایف و کارکردهای خاص خود را دارند.
بلاکچینهای تخصصی (Specialized Blockchains):
– برخی بلاکچینها برای کاربردهای خاصی طراحی شدهاند. به عنوان مثال، برخی از بلاکچینها برای حوزههای خاص مانند ارزهای دیجیتال (Cryptocurrency) یا زنجیره تأمین (Supply Chain) طراحی شدهاند.
هر نوع بلاکچین مزایا و معایب خاص خود را دارد و بسته به نیازها و کاربردهای مختلف، یک نوع خاص ممکن است مناسبتر باشد.